Διάσωση : Η πρώτη προτεραιότητα

Η διάσωση ή με άλλα λόγια, η διαφύλαξη της ανθρωπινής ζωής, είναι η πρώτη προτεραιότητα των πυροσβεστών σε μια πυρκαγιά. Όλες οι άλλες ενέργειες, στον τόπο του συμβάντος, θα πρέπει να οργανώνονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να υποβοηθούν και να ενισχύουν το έργο της διάσωσης.Το πρώτο βήμα, που είναι, μάλιστα, ζωτικής σημασίας για την ευόδωση μιας επιχείρησης διάσωσης, είναι η κατάλληλη τοποθέτηση των εγκαταστάσεων. Όταν υπάρχουν άτομα εγκλωβισμένα σε ένα φλεγόμενο κτίριο, οι πρώτοι σωλήνες πρέπει να τοποθετούνται ανάμεσα σε αυτούς και την εστία της πυρκαγιάς ή ανάμεσα στην πυρκαγιά και τις εξόδους διαφυγής. Με την ενέργεια αυτή, όχι μόνο προστατεύονται οι παγιδευμένοι, αλλά και καθίσταται δυνατός ο εντοπισμός και στη συνέχεια, η απομάκρυνση τους από την επικίνδυνη ζώνη.Ο κίνδυνος μπορεί να είναι είτε άμεσα ορατός ή γνωστός είτε εικαζόμενος. Μόλις οι πυροσβέστες φτάσουν στον τόπο του συμβάντος και διαπιστώσουν ότι υπάρχουν παγιδευμένα άτομα στο κτίριο, η πρώτη τους σκέψη δεν είναι άλλη, από το πώς θα χειριστούν όσο το δυνατό πιο αποτελεσματικά την έκρυθμη αυτή κατάσταση. Η αντιμετώπιση του άμεσου κινδύνου και ταυτόχρονα, η επίδειξη της δέουσας προσοχής στις επιχειρήσεις διάσωσης, που διεξάγονται στο εσωτερικό κτιρίων που καίγονται, απαιτούν, από το πυροσβεστικό προσωπικό, ορθή κρίση, ικανότητα και πειθαρχία.

Από την άλλη πλευρά, μεγάλη σημασία για τη θετική έκβαση μιας επιχείρησης διάσωσης, έχει η εκτίμηση της κρισιμότητας της κατάστασης από τον επικεφαλής των δυνάμεων κατάσβεσης, ο οποίος θα πρέπει να λάβει υπόψη το βαθμό κινδύνου που απειλεί τα εγκλωβισμένα άτομα. Οι άνθρωποι που βρίσκονται πιο κοντά στην εστία της πυρκαγιάς ή στους ορόφους επάνω από αυτήν, διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο, γι' αυτό και θα πρέπει να εντοπιστούν όσο το δυνατό συντομότερα και να απομακρυνθούν αμέσως από το φλεγόμενο κτίριο.
Τα σημεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, κατά την εκτίμηση της κατάστασης, είναι:
- Η φυσική και ψυχολογική κατάσταση των ατόμων που έχουν παγιδευτεί από τις φλόγες.
- Η θέση των θυμάτων σε σχέση με την εστία της πυρκαγιάς.
- Η ένταση της πυρκαγιάς, η εκλυόμενη θερμότητα και ο παραγόμενος καπνός.
- Το ύψος του ορόφου όπου βρίσκονται οι εγκλωβισμένοι.
- Ο αριθμός των εγκλωβισμένων.
- Η δομή της κατασκευής που έχει τυλιχθεί στις φλόγες.
- Η δυνατότητα προσέγγισης του σημείου όπου βρίσκονται παγιδευμένα άτομα.
Εγκλωβισμένοι που καταλαμβάνονται από πανικό
Είναι πολύ συνηθισμένο, οι ένοικοι ενός κτιρίου που έχει τυλιχθεί στις φλόγες, ακόμη και αυτοί που βρίσκονται σε σχετικά μεγάλη απόσταση από την εστία της πυρκαγιάς,  να  χάνουν  την ψυχραιμία τους και να καταλαμβάνονται από πανικό. Ο ρόλος των πυροσβεστών, σε αυτή την περίπτωση, είναι να τους καθησυχάσουν και να τους ενθαρρύνουν να παραμείνουν στο σημείο όπου βρίσκονται, μέχρι να προχωρήσει το έργο της κατάσβεσης ή έως ότου αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτούς και καταφέρουν να τους απελευθερώσουν με ασφάλεια.
Στην πραγματικότητα, η απόφαση να απεγκλωβίσουμε έναν ένοικο και η επιλογή του συγκεκριμένου ατόμου που θα πρέπει να διασωθεί πρώτο, πρέπει να βασίζεται στην πραγματική ανάγκη που υπάρχει και όχι στο θόρυβο που δημιουργείται. Αν βιαστούμε να απομακρύνουμε τους ενοίκους από το κτίριο, χωρίς να λάβουμε πρώτα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια τους, μπορεί να θέσουμε τη ζωή τους σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο.
Άλλωστε, ένας εγκλωβισμένος που βρίσκεται στο παράθυρο και φωνάζει δυνατά "βοήθεια", κουνώντας τα χέρια του, διατρέχει πιθανότατα μικρότερο κίνδυνο από κάποιον άλλο, του οποίου οι δυνάμεις έχουν εξασθενήσει από τον καπνό και τη θερμότητα της πυρκαγιάς που πλησιάζει, με αποτέλεσμα να μην έχει το κουράγιο να φωνάξει στους πυροσβέστες.
Συχνά, οι εγκλωβισμένοι που βρίσκονται κοντά στα παράθυρα, δε φαίνονται από το εξωτερικό του κτιρίου εξαιτίας του πυκνού καπνού, η θέση τους, όμως, μπορεί να εντοπιστεί, αν ακολουθήσουμε τις φωνές τους. Αλλες φορές, πάλι, κάποιο άτομο εντοπίζεται σε ένα παράθυρο, αλλά στη συνέχεια χάνεται από το οπτικό μας πεδίο. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι, έχοντας εισπνεύσει πολύ καπνό, το άτομο έχει χάσει τις αισθήσεις του και έχει καταρρεύσει στο πάτωμα, κοντά στο παράθυρο. Ενίοτε, οι παγιδευμένοι σε ένα χώρο μετακινούνται, αναζητώντας κάποια διέξοδο, χωρίς, δυστυχώς, να αντιλαμβάνονται ότι με την ενέργεια αυτή, κινδυνεύουν να χάσουν τον προσανατολισμό τους και να εισχωρήσουν ακόμη πιο βαθιά στο εσωτερικό του κτιρίου που καίγεται. Έτσι, καθίσταται ακόμη πιο δύσκολος ο εντοπισμός και η διάσωση τους από τους πυροσβέστες.
Απομάκρυνση των ενοίκων
Η απόκτηση πρόσβασης στο χώρο όπου βρίσκεται ο εγκλωβισμένος, είναι το πρώτο μέρος της επιχείρησης διάσωσης, η οποία ολοκληρώνεται με την ασφαλή απομάκρυνση του ενοίκου από το φλεγόμενο κτίριο. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, δεν είναι δυνατός ο άμεσος απεγκλωβισμός του θύματος, αλλά ο πυροσβέστης μπορεί να χρειαστεί να παραμείνει κοντά του, μέχρι να βελτιωθεί η κατάσταση και να μπορέσουν να εγκαταλείψουν το κτίριο με ασφάλεια.
Προτού απομακρύνουμε ένα άτομο που έχει παγιδευτεί σε φλεγόμενο κτίριο, πρέπει να το ρωτάμε εάν βρίσκεται και κάποιος άλλος μαζί του και πάντοτε να διενεργούμε σύντομη έρευνα στο χώρο, για το ενδεχόμενο να υπάρχουν και άλλα θύματα. Ειδικά στην περίπτωση που εντοπίζουμε κάποιον ενήλικα, ο οποίος έχει χάσει τις αισθήσεις του, πρέπει πάντα να ψάχνουμε γύρω ή ακόμη και κάτω από το σώμα του, μήπως υπάρχει κάποιο παιδί. Και αυτό γιατί, καθώς οι γονείς τείνουν, σε περιπτώσεις κινδύνου, να κρατούν τα παιδιά στην αγκαλιά τους, εάν χάσουν τις αισθήσεις τους, υπάρχει περίπτωση να καταρρεύσουν επάνω στο παιδί.
Οι εγκλωβισμένοι σε ένα φλεγόμενο κτίριο πρέπει να απομακρύνονται από αυτό, κατά το γρηγορότερο δυνατό. Η επιχείρηση διάσωσης στέφεται με επιτυχία, εφόσον αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τόσο το υπάρχον πυροσβεστικό προσωπικό, όσο και ο διαθέσιμος εξοπλισμός.
Εσωτερικές σκάλες: Οι εσωτερικές σκάλες αποτελούν την ασφαλέστερη και συντομότερη οδό για την απομάκρυνση ανθρώπων από φλεγόμενα κτίρια, καθώς η χρήση τους δεν απαιτεί ιδιαίτερα μεγάλη σωματική δύναμη. Κάποιες φορές, όμως, οι εσωτερικές σκάλες κατακλύζονται από τόσο μεγάλη ποσότητα καπνού, ώστε η χρήση τους καθίσταται κυριολεκτικά αδύνατη. Ο εξαερισμός του χώρου, σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι επιτακτικός, ενώ η τοποθέτηση των σωλήνων εκροής, έτσι ώστε να προστατεύονται οι σκάλες, είναι μείζονος σημασίας στην τακτική κατάσβεσης που ακολουθείται στις πυρκαγιές κτιρίων.
Οριζόντιες έξοδοι: Η απομάκρυνση των ανθρώπων πλευρικά (π.χ. από παράθυρα ή βεράντες) πραγματοποιείται, όταν η βασική διέξοδος, δηλαδή οι εσωτερικές κλίμακες του κτιρίου, δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Τέτοια παραδείγματα είναι:
- Όταν μετακινούμε έναν ένοικο κατά μήκος ή κατά πλάτος του διαδρόμου, με σκοπό να διαφύγουμε από την επικίνδυνη περιοχή ή αν πάλι τον μετακινούμε σε κάποιο άλλο χώρο του ίδιου ορόφου, που μπορεί να λειτουργήσει ως προσωρινό καταφύγιο.
- Όταν μετακινούμε ανθρώπους μέσα από παράθυρα προς κάποια βεράντα. Αυτή είναι μία συνηθισμένη επιχείρηση σε πυρκαγιές ιδιωτικών κατοικιών.
- Όταν γκρεμίζουμε κάποιο τοίχο, προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα άνοιγμα, μέσα από το οποίο θα μπορέσουμε να περάσουμε στο διπλανό διαμέρισμα. Αυτή η μέθοδος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απομάκρυνση παγιδευμένων ενοίκων σε πυρκαγιές πολλαπλών κατοικιών.
Έξοδοι κινδύνου: Εάν το κτίριο διαθέτει έξοδο κινδύνου, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την απομάκρυνση των ενοίκων, εφόσον αυτό κριθεί ασφαλές. Ωστόσο, οι σκάλες αυτές συνήθως εγκυμονούν περισσότερους κινδύνους από τις εσωτερικές σκάλες των οικιών, καθώς τα σκαλοπάτια τους είναι στενά και απότομα. Επιπλέον, εκτεθειμένες καθώς είναι στη θερμότητα και τον καπνό, σε περίπτωση πυρκαγιάς, οι έξοδοι κινδύνου μπορούν να παγιδεύσουν τόσο τους πολίτες, όσο και τους πυροσβέστες, που προσπαθούν να διαφύγουν μέσω αυτών.
Πυροσβεστικές κλίμακες: Φορητές και εναέριες κλίμακες μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιηθούν, για να προσεγγίσουμε και στη συνέχεια, να απομακρύνουμε τους παγιδευμένους ενοίκους από το φλεγόμενο κτίριο. Η χρήση τους, ωστόσο,
απαιτεί σωματική δύναμη και ίσως αποδειχθεί υπερβολικά χρονοβόρα. Οι σκάλες αυτές κρύβουν κινδύνους τόσο για τους εγκλωβισμένους, όσο και για τους πυροσβέστες. Τα μεγαλόσωμα και βαριά άτομα, καθώς και εκείνα που έχουν χάσει τις αισθήσεις τους, είναι δύσκολο να απομακρυνθούν μέσω αυτής της σκάλας, ενώ στην περίπτωση που κάτι τέτοιο κριθεί αναγκαίο, απαιτείται η συνδρομή επιπρόσθετων δυνάμεων. Λόγω της πυρκαγιάς, η χρήση μιας πυροσβεστικής κλίμακας μπορεί να αποβεί επικίνδυνη, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την τοποθέτηση στην περιοχή σωλήνων εκροής, ώστε να προσφέρεται προστασία στους ενοίκους και τους πυροσβέστες, την ώρα που βρίσκονται πάνω σε αυτή.
Διασωστικός κάλος: Η διάσωση με κάλο είναι μία ριψοκίνδυνη επιχείρηση και αποτελεί ουσιαστικά λύση ανάγκης. Σε αυτή τη λύση θα πρέπει να προσφεύγουμε μόνο σε περίπτωση που είμαστε ειδικά εκπαιδευμένοι σε αυτό το είδος διά-
σωσης και εφόσον έχουμε στη διάθεση μας κατάλληλο εξοπλισμό, ο οποίος θα έχει πρόσφατα περάσει από αυστηρό έλεγχο και θα έχει διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση.
Ζωές εκτεθειμένες σε κίνδυνο
Οι περισσότερες επιχειρήσεις διάσωσης ανθρώπων από κτίρια που καίγονται, αντιμετωπίζονται με την ανάπτυξη ενός σχεδίου δράσης, που εκτελείται στο εσωτερικό των κτιρίων. Η άμεση τοποθέτηση του πρώτου σωλήνα εκροής, ώστε να αποτραπεί η εξάπλωση της πυρκαγιάς και η επιθετική μέθοδος προσβολής της φωτιάς από τις πυροσβεστικές , δυνάμεις που εισέρχονται στο κτίριο, αποτελούν την πιο ενδεδειγμένη και αποτελεσματική μέθοδο διάσωσης.
Στις περισσότερες επιχειρήσεις διάσωσης σε πυρκαγιές κτιρίων, οι πυροσβέστες είναι ιδιαίτερα φορτισμένοι συναισθηματικά, αφού χρειάζεται να προστατέψουν ανθρώπινες ζωές που βρίσκονται σε θανάσιμο κίνδυνο. Το αποτέλεσμα των επιχειρήσεων αυτών εξαρτάται όχι μόνο από τις πράξεις μεμονωμένων πυροσβεστών, αλλά και από τη μεταξύ τους συνεργασία. Η εκπαίδευση, η εμπειρία και η καλή φυσική κατάσταση αποτελούν τις βασικές προϋποθέσεις, για να μπορούν οι πυροσβέστες να ενεργούν σωστά και να φέρνουν σε πέρας το δύσκολο αυτό έργο, της διάσωσης ανθρώπινων ζωών


ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2001